Ewa Kuzilek-Sekścińska
Zadajemy sobie pytanie, czy stres musi nam towarzyszyć? Tak – musi, bo dobry stres nas mobilizuje, pozwala poradzić sobie z wieloma sytuacjami dnia codziennego – trudnościami w pracy, tremą przed wystąpieniem, korkiem ulicznym… Ale kiedy przestaje działać mobilizująco – zaczynają się trudne sytuacje. A te często prowadzą do poszukiwania szybkich, łatwych, „skutecznych” rozwiązań „pozwalających” na redukcję stresu. Każdy z nas radzi sobie z nim inaczej, to co u jednego wywołuje silne emocje, dla drugiej osoby jest sytuacją normalną, niewartą uwagi. Oczywiście, są sytuacje u wszystkich z nas wywołujące silny stres, takie jak śmierć bliskiej osoby, długotrwała choroba nasza lub kogoś z rodziny, zdrada, rozwód, utrata pracy. W każdej z nich każdy z nas poradzi sobie inaczej i inaczej ją przeżyje – jedni krócej, drudzy dłużej będą daną sytuację rozpamiętywać. I każdy będzie starał się znaleźć skuteczny sposób na poradzenie sobie ze stanem, w jakim się znalazł. Oczywiście, najrozsądniej byłoby umiejętnie go zdiagnozować, rozpoznać swój poziom stresu i zaplanować sposoby na poradzenie sobie z nim. Tyle na ten temat mówi teoria. Często jednak sytuacja nas zaskakuje, a wtedy nie myślimy racjonalnie – szukamy szybkich i „skutecznych” rozwiązań. Aby się „wyłączyć”, mieć spokojną głowę, móc dalej planować, działać, żyć. Wiele osób sięga po używki – te szybko poprawiające nastrój i te, które „obiecują” długotrwałe efekty poprawy nastroju. O ile kawę, herbatę możemy uznać za niegroźne wspomagacze, to już leki czy narkotyki na pewno do takich nie należą.
A co robić, żeby mieć lepsze nastawienie do przyjmowania trudnych, stresujących sytuacji i radzenia sobie z nimi?
Ci, którzy często przeżywają sytuacje stresujące, na pewno znają poniższe sposoby radzenia sobie z nimi, a dla tych, którzy poszukują, przedstawiam poniższe podpowiedzi:
· Zarządzaj swoim czasem. Aby zminimalizować poczucie przeciążenia (tak dobrze nam znane w „projektach” zawodowych i domowych), ważne jest umiejętne planowanie. Metod jest wiele, trzeba tylko znaleźć najlepszą dla siebie. I najważniejsze – zawsze planować cały dzień. Można to zrobić wieczorem, przed snem, lub z samego rana, nim ruszymy do codziennych aktywności. Planując zadania, należy racjonalnie ocenić czas na ich realizację.
· Aktywność fizyczna to kolejny, ważny sposób na radzenie sobie ze stresem. Regularnie ćwicząc, dotleniamy mózg, a nasz organizm wydziela endorfiny. Jesteśmy w lepszym nastroju i tym samym lepiej planujemy, mamy motywację do działania, łatwiej znaleźć nam rozwiązania dla trudnych sytuacji. Pamiętajmy jednak, aby aktywność dostosować do własnych możliwości. Dla jednych będzie to codzienna siłownia, dla innych biegi a dla nas może to być „tylko” spacer. Ważne, aby być konsekwentnym w realizacji.
· Techniki relaksacyjne – dzisiaj już większość z nas wie, że medytacje, joga czy umiejętne oddychanie znacząco pomagają w zmniejszeniu stresu.
· Dieta (oczywiście zrównoważona) ma wpływ na nasze samopoczucie – fizyczne oraz psychiczne. I tak jak z aktywnością fizyczną – kierujmy się swoim zdrowiem i dobierajmy dietę najlepszą dla nas.
· Wsparcie społeczne – nie pozostawaj sam ze swoimi problemami. Swoimi spostrzeżeniami, obawami i innymi ważnymi sprawami warto się dzielić z osobami nam życzliwymi. Rozmowy mogą znacząco pomóc w redukcji stresu. Bywa tak, że głośne nazwanie trudnej sytuacji pozwala spojrzeć na nią inaczej. Czasami okazuje się, że jednak wcale nie jest aż tak trudna, a spojrzenie drugiej osoby może podpowiedzieć rozwiązanie. Oczywiście, o ile nie zbagatelizuje naszej sprawy, wysłucha i życzliwie podpowie rozwiązania. A w skrajnych sytuacjach (np. śmierć bliskiej osoby) wysłucha, czasami wielokrotnie, tej samej historii.
· Czas dla siebie – hobby daje szansę na oderwanie się od stresującej sytuacji (np. przewlekłej choroby kogoś bliskiego, trudnych warunków pracy…)
· Asertywność – pozwala na ustalenie granic, pozwala w sposób „łagodny, stanowczy i bez lęku” wyrazić siebie w stosunku do innych osób, pomaga na umiejętne powiedzenie zarówno „nie” jak i „tak”. Dotyczy sytuacji domowych i zawodowych. Oczywiście wybór zależy od nas, czy chcemy zachowywać się asertywnie, czy jednak w sposób uległy (często wywołujący stres), czy agresywny (również stresujący).
· Edukacja i samoświadomość – pozwoli zrozumieć, czym jest stres, czyli specyficzny rodzaj doświadczenia emocjonalnego. Jest to reakcja na zdarzenie lub bodziec ze środowiska zewnętrznego, który zakłóca równowagę naszego organizmu i „wymaga” od nas przystosowania się do nowych warunków.
Powinniśmy pamiętać, że przewlekły stres wpływa znacząco na nasze życie – sprawia, że żyje się coraz trudniej, zaczynają pojawiać się dolegliwości związane ze zdrowiem, tracimy energię i motywację. Warto pamiętać, że objawy nadmiernego stresu to: bóle głowy i bóle różnych części ciała, problemy ze snem, osłabione reakcje emocjonalne, spadek odporności, uczucie przytłoczenia i osamotnienia, zły nastrój i niezadowolenie.
KAŻDA OSOBA DOŚWIADCZA STRESU W RÓŻNY SPOSÓB. Dlatego ważne jest, aby znaleźć metody, które odpowiadają indywidualnym potrzebom.
Stres towarzyszy nam na co dzień, zróbmy wszystko, aby świadomie z nim postępować.
I na koniec: pamiętajmy, że gdy poziom stresu jest zbyt niski, nasza wydajność jest zwykle również niska. Gdy poziom stresu jest zbyt wysoki, cierpimy z powodu objawów krótkoterminowego stresu. Gdy poziom stresu jest umiarkowany – jesteśmy w obszarze optymalnej wydajności.